Stanisław Lem – jego nazwiskiem nazwano planetoidę oraz pierwszego polskiego satelitę naukowego. We wrześniu 2021 r. obchodzimy setną rocznicę urodzin tego wybitnego pisarza i wizjonera. Smartfony, e-booki, Internet czy Google opisał w swoich powieściach już w połowie XX w. I tak oto wymyślone przedmioty w literaturze science fiction stały się naszą codziennością w XXI w.

Dolnośląski Festiwal Nauki w Roku Lema odbywa się pod hasłem Od Science fiction do Science. Hasło uzupełnia cytat z „Bajek robotów”: „Nauka objaśnia świat, ale pogodzić z nim może jedynie sztuka”.

Organizatorzy przygotowali kilka propozycji związanych z obchodami Roku Lema.

Zaczynamy od otwarcia Dolnośląskiego Festiwalu Nauki podczas uroczystej Inauguracji. Przygotowaliśmy dla Was wyjątkową na skalę wszystkich edycji Festiwalu rzecz. Rektorzy wyższych uczelni Wrocławia odczytają jedną z bajek Lema, a czytanie poprzedzi mini wykład prof. Marcina Czerwińskiego (Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN) opisujący krótko życiorys pisarza.

Prof. Jan Miodek od początku istnienia Dolnośląskiego Festiwalu Nauki wygłasza jeden z pierwszych wykładów każdej edycji. W tym roku tematem tego wykłady będzie Stanisław Lem – wiedza i kreacja językowa. Wrocławski językoznawca przedstawi literaturę Lema w ujęciu języka, jakim autor posługuje się w swojej twórczości.

Stworzyliśmy z tej okazji także grupę spotkań popularnonaukowych pn. Rok Lema, a w niej:

Narodowe Forum Muzyki – Bajki Robotów – „Nawiązując do motta tegorocznego Festiwalu „Nauka objaśnia świat, ale pogodzić z nim może jedynie sztuka” zapraszamy do obejrzenia „NFM od Kulis” (link do filmu zostanie przesłany po rejestracji) oraz #MPNONLINE | Co? Opera! Bajki robotów dostępnego na kanałach Youtube i NFMonline. Gorąco polecamy także inne nagrania artystów Narodowego Forum Muzyki prezentowane na ww kanałach. Serdecznie zapraszamy!” Agnieszka Ostapowicz, Małgorzata Woźnicka (NFM)

Jak ocalał Wydział Chemii – „Koło Naukowe Chemików „Jeż” przedstawia chemiczną adaptację opowiadania Stanisława Lema „Jak ocalał świat”. Na Wydziale Chemii odnaleziono zaginioną, dawno sporządzoną przez Konstruktora Trurla Maszynę. Okazało się, że potrafi ona wytworzyć wszystko na literę N, a wśród naukowców zapanowało wielkie poruszenie.”  Patryk Kuropka, Kaja Tusiewicz, Błażej Majewski, Weronika Kostusiak (UWr)

Stanisław Lem o języku i matematyce – „Stanisław Lem w swoich książkach wielokrotnie odnosi się do roli języka i matematyki. Uczestnicy panelu przedyskutują wybrane wątki, w szczególności wpływ przypadku na nasze życie, twierdzenie Gödla oraz rolę języka i matematyki w próbach porządkowania naszego obrazu świata.” prof. dr hab. Krzysztof Bogdan (PWr)

Lem, demony i spektroskopia. I nie zapominajmy o smokach! –  „Jedno z praw Clarke’a głosi, że każda wystarczająco zaawansowana technologia jest nieodróżnialna od magii. Jeżeli spojrzymy na świat fantastyki uzbrojeni w narzędzia nauki, to możemy zauważyć i rozpoznać rzeczy, które nam umknęły czy nie zostały zrozumiane. Wyczyny inżynieryjne rozbitków z Tajemniczej Wyspy Verne’a to historia rozwoju techniki, Świat Dysku Pratchetta doczekał się czterech tomów poświęconych nauce (choć sam działa pod wpływem imperatywu narracyjnego), uniwersum Gwiezdnych Wojen ma swoje konferencje i spory o konstrukcję miecza świetlnego, Star Trek – publikacje i słownik klingoński. Wyprawy Trurla i Klapaucjusza, opisane w Cyberiadzie Lema, wyglądają nieco inaczej po zajęciach z termodynamiki. Co prawda w przepisie na złoto z wyprawy szóstej jest błąd, ale zalew informacji może być rzeczywiście niebezpieczny. Czy można porównać spektrometr mas i Demona Drugiego Rodzaju? Dziurka mała, powietrza potrzeba niewiele, trzysta milionów informacji na sekundę da się załatwić… Przy tym zastąpienie czołgowego miotacza płomieni smokiem to już po prostu drobiazg.” dr inż. Alicja Kluczyk (UWr)

Stanisław Lem 2021 – „Widziałem przyszłość”. „Opowieść o życiu najwybitniejszego przedstawiciela polskiej fantastyki naukowej, filozofa, futurologa i eseisty, autora m. in. „Cyberiady”, „Solaris”, „Głosu Pana” oraz „Bajek robotów”.” mgr Krystyna Kalichowicz (UWr, UTW)

Adaptacje filmowe dzieł Stanisława Lema – czy mają sens? „Stanisław Lem uznawany jest za jednego z najlepszych pisarzy science fiction w Polsce, a nawet i na świecie. Jego utwory wielokrotnie ekranizowano, jednak rzadko są one uznawane za klasyki czy udane produkcje. W trakcie spotkania dowiemy się co nieco o kulisach wybranych adaptacji, a także powodach ich sukcesów lub porażek. Zastanowimy się także nad tym, czy twórczość Lema w ogóle ma potencjał do adaptacji filmowych.” dr Szymon Makuch (DSW)

Od „Bajek robotów” do „Przypowieści o maku”. O sztuce objaśniania świata w języku – „Podejmę z Państwem wyzwanie. Proponuję, abyśmy na początku sparafrazowali myśli Stanisława Lema o tym, że „Nauka objaśnia świat, ale pogodzić z nim może jedynie sztuka”. Powiedziałbym, że sztuką jest takie objaśnianie świata, z którym nie musimy się godzić, ponieważ jesteśmy jego ważną częścią. Jeśli godzimy się ze sobą, jeśli nie odrzucamy siebie i innych, to w tej postawie znajduje się źródło harmonijnego współistnienia jako część świata. Świat jest melodią, a każdy z nas, wykonując śpiew harmonijny i harmoniczny, daje wyraz swojemu istnieniu w świecie i współistnieniu ze światem. Kolejnym wyzwaniem jest pytanie, czy świat można objaśnić za pomocą języka. Czy język jest jedynym instrumentem opisu świata? W jaki sposób pomaga, a w jaki być może utrudnia ten opis? Co opisujemy: świat, czy nasze o nim wyobrażenia? Niewykluczone, że opisujemy jedno i drugie. I że w ten sposób tworzymy sztukę, o której pisał Stanisław Lem.”  dr Rafał Szubert (UWr)

Zapraszamy także do zapoznania się z propozycjami w panelu Od Science fiction do Science, który nie jest bezpośrednio związany z obchodami Roku Lema lecz nawiązuje do naszego hasła i twórczości tego wybitnego pisarza.

BO

*cytowane opisy pochodzą od osób przygotowujących i prowadzących zajęcia